Jeziora – co to takiego?
Czas wakacji to moment, kiedy bardzo często jako miejsce swojego wypoczynku wybieramy jeziora. Są to miejsca idealne, aby popływać czy pooddychać świeżym powietrzem. Czy jednak ktoś z nas jest w stanie na temat jezior powiedzieć coś więcej? W większości wypadków nie.
Jeziora – co to takiego?
Mianem jezior określa się wszystkie zbiorniki wodny, które ulokowane są w tak zwanej misie jeziornej. Warunkiem zakwalifikowania takiego zbiornika jako jezioro jest naturalne pochodzenie. Jeżeli zbiornik został utworzony sztucznie, jeziorem nazwany być nie może. Większość współcześnie występujących jezior znajduje się na terenach, na których przed tysiącami lat występowały lodowce. Wraz z ocieplaniem się klimatu lodowiec topił się, a powstająca w ten sposób woda wypełniała naturalne zagłębienie terenu. Miejsca, w których gromadziła się woda, a więc wspomniane już misy jeziorne, to efektem działania procesów geologicznych. Nigdy nie należy utożsamiać jeziora ze stawem – są to dwa różniące się między sobą rodzaje zbiorników wodnych.
Strefy w jeziorach
Jeziora charakteryzują się określonymi warunkami ekologicznymi. Oznacza to, że wyodrębnić można w nich określone strefy, w których panują odmienne warunki. Jeziora obejmują strefę:
-
litoralną;
-
pelagiczną;
-
profundalną;
-
denną.
Strefa denna jest najprostsza do scharakteryzowania. Obejmuje ona bowiem miejsce, w którym występują tylko tylko muł i osady zalegające na dnie jeziora. Strefa pierwsza, litoralna, obejmuje to miejsce, w których światło dociera do samego dnia. Jest to najbardziej zmienne środowisko w całym jeziorze. Strefa pelagiczna określana jest także mianem nerytycznej. Jest to tak zwana woda otwarta. Nie dochodzi tutaj do jej kontaktu nie tylko z dnem jeziora, ale również z jego brzegiem.
Podział jezior z uwagi na pochodzenie
Obecnie wyróżnia się wiele podziałów jezior, które opierają się o rozmaite kryteria. Jednym z ciekawszych jest jednak ten, który dzieli jeziora, opierając się na ich pochodzeniu. Zgodnie z tym kryterium wyróżniamy jeziora:
-
tektoniczne;
-
wulkaniczne;
-
reliktowe;
-
polodowcowe;
-
przybrzeżne;
-
deltowe;
-
krasowe;
-
meteorytowe;
-
deflacyjne;
-
antropogeniczne.
Jeziora meteorytowe to te zbiorniki, które powstały na skutek uderzenia w zimę meteorytu, komety bądź też planetoidy niewielkich rozmiarów. Powstały w ten sposób krater uderzeniowy z czasem wypełnił się wodą. Takie jeziora występują chociażby w Kanadzie, ale spotkać można je także w Polsce.
Jeziora wulkaniczne to jeziora, które powstały w nieczynnych już kraterach wulkanów. Mianem tym określa się również te zbiorniki, w których woda gromadzi się w dolinach, które zablokowane zostały przez wypływający z wulkanu potok lawy. Te jeziora zasilane są tylko i wyłącznie przez deszcz. Kiedy więc przez długi czas nie pada, mogą one wysychać. Ich cechą charakterystyczną jest stosunkowo niewielka powierzchnia, ale dość duża głębokość. Najczęściej mają one owalny kształt. Kategoria jezior wulkanicznych nie jest jednolita. Dzieli się je na kolejne podrodzaje, z których każdy nosi nieco odmienne cechy.