Transgraniczne oddziaływanie na środowisko – co to znaczy?
W przypadku niektórych planowanych przedsięwzięć możliwy negatywny wpływ na naturę przekracza swoim zakresem granice administracyjne państwa, na którym ma zostać zrealizowane. W takiej sytuacji wykonywana jest transgraniczna ocena oddziaływania na środowisko, podlegająca międzynarodowym przepisom prawnym. Znajduje ona zastosowanie w szczególności – choć nie wyłącznie – w kontekście projektów wielkoskalowych.
Czym może być transgraniczne oddziaływanie na środowisko i co na ten temat mówią dokumenty prawne – tłumaczymy w poniższym artykule.
Transgraniczne oddziaływanie na środowisko – definicja i podstawy prawne
Najprościej rzecz ujmując, transgraniczne oddziaływanie na środowisko to działania wykonywane na terytorium jednego państwa, które mają wpływ na naturę w drugim. Mogą one więc mieć związek z planowanymi przedsięwzięciami, które stwarzają ryzyko przyczynienia się do wzrostu zanieczyszczeń powietrza, wody czy gleby.
Transgraniczną ocenę oddziaływania na środowisko wykonuje się według ściśle określonych procedur, których szkieletem jest konwencja z Espoo z 1991 roku. Za wykonanie wyznaczonych w niej zadań odpowiada Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Oprócz wskazanego dokumentu zastosowanie w tej kwestii mają również dyrektywy Unii Europejskiej oraz protokoły dotyczące postępowania wobec zmian klimatycznych.
W przypadku Polski jest to również umowa podpisana z Republiką Federalną Niemiec w 2020 roku. Ustalone w niej zostały procedury transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko, jeśli chodzi o relacje między wskazanymi państwami.
Transgraniczne oddziaływanie na środowisko – co to znaczy i kiedy konieczne jest wykonanie oceny?
Transgraniczna ocena oddziaływania na środowisko stanowi część strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Należy ją sporządzić w przypadku przedsięwzięć realizowanych w Polsce, mających wpływ na naturę w innym kraju, a także tych, które przeprowadzane są na terenie innego państwa, ale oddziałują na Polskę.
W pierwszej kolejności strona pochodzenia przygotowuje prognozę oddziaływania na środowisko przetłumaczoną na odpowiedni język, którą strona narażona powinna poddać konsultacji w celu wypracowania swojego stanowiska w sprawie. Przyjęcie dokumentu należy natomiast podać do wiadomości społeczeństwa.
Zaleca się, by zainteresowane strony współpracowały ze sobą w zakresie środków mających łagodzić wpływ oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
Dlaczego transgraniczna ocena oddziaływania na środowisko jest tak ważna?
Konieczność przygotowania transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko w przypadku określonych przedsięwzięć pozwala na wczesne zidentyfikowanie możliwych skutków środowiskowych. Tym samym zarządzanie nimi jest bardziej przemyślane i przynosi więcej korzyści. Procedura przyczynia się ponadto do zachowania transparentności, co wiąże się z mniejszym ryzykiem zaistnienia konfliktów między państwami.
Współpraca w zakresie transgranicznego oddziaływania na środowisko jest natomiast niezbędna do tego, aby w możliwie największym stopniu przeciwdziałać postępowaniu negatywnych zmian klimatycznych. Jednocześnie przyczynia się do ochrony ważnych zasobów wspólnych i wspiera zrównoważony rozwój na globalnym poziomie.
Warto ponadto podkreślić, że przygotowanie rzetelnej i kompletnej transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko jest niezbędnym warunkiem do tego, aby uzyskać dostęp do dotacji unijnych na realizację przedsięwzięcia.
